Na tej stronie będę opisywała przepisy prawne, które mogą pomóc Polakom w prowadzeniu działalności charytatywnej wobec uchodźców, w szczególności z Ukrainy. Pomoc jest konieczna, jednakże musi być przemyślana, ze zrozumieniem skutków prawnych podjętych decyzji.
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa z dnia 12.03.2022r.
Postanowienia specustawy ukraińskiej dotyczą wszystkich obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski z Ukrainy nie wcześniej niż 24.02.2022 r. również w sposób pośredni, przez inne państwo.
NAJEM-UŻYTKOWANIE
Specustawa ukraińska wyłączyła w wypadku wynajęcia mieszania na podstawie najmu okazjonalnego uchodźcy z Ukrainy obowiązek wskazania przez najemcę innego lokalu do którego może zostać wykonana eksmisja (art. 69 specustawy)
Art. 69. [Najem lokali przez obywateli Ukrainy – złagodzenie wymagań w zakresie wskazania innego lokalu dostępnego najemcy w razie eksmisji]
Do zawarcia umowy najmu okazjonalnego lokalu przez najemcę będącego obywatelem Ukrainy, o którym mowa w art. 1 ust. 1, nie stosuje się przepisów art. 19a ust. 2 pkt 2 i 3, ust. 3 oraz art. 19d ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego dotyczącego wskazania przez tego najemcę innego lokalu, w którym będzie mógł zamieszkać w przypadku wyegzekwowania od niego obowiązku opróżnienia i wydania lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego oraz złożenia oświadczenia właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu o wyrażeniu zgody na zamieszkanie najemcy i osób z nim zamieszkujących w lokalu wskazanym w oświadczeniu.
Art. 68. [Użyczenie obywatelowi Ukrainy budynku lub jego części w celu tymczasowego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych – wyłączenie stosowania niektórych przepisów]
W przypadku użyczenia obywatelowi Ukrainy, o którym mowa w art. 1 ust. 1, budynku lub jego części w celu tymczasowego zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, w zakresie tego użyczenia nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 172) oraz art. 15zzu ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095, ze zm.).
Powyższe oznacza, że w przypadku konieczności eksmisji, obywatel Ukrainy nie podlega ochronie prawnej jaką daje ustawa o ochronie praw lokatorów oraz art. 15zzu ust.1 o niewykonywaniu opróżnienia lokalu mieszkalnego w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Jeżeli nasza działalność wobec Ukraińców ma charakter czysto grzecznościowy, nie podpisujmy żadnej umowy np. najmu czy użyczenia lecz skorzystajmy z instytucji prekarium . Uchodźca oraz właściciel nieruchomości podpiszą wówczas wspólne oświadczenie, z którego wynikać będzie, że lokal mieszkalny został udostępniony nieodpłatnie, w w celu udzielenia czasowej pomocy uchodźcy z terenów objętych działaniami wojennymi czyli w sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia a właściciel w każdym czasie będzie mógł żądać zwrotu lokalu.
ZWROT ZA ZAKWATEROWANIE I WYŻYWIENIE UDZIELONE OBYWATELOM UKRAINY
Zgodnie z treścią art 13 ust.1 ustawy z 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 583 ze zm.) – “każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, o których mowa w art. 1 ust. 1, może być przyznane na jego wniosek, świadczenie pieniężne z tego tytułu nie dłużej niż za okres 60 dni. Okres wypłaty świadczenia może być przedłużony w szczególnie uzasadnionych przypadkach“.
Treść powyższego przepisu oznacza, że o pieniądze mogą się ubiegać Polacy, którzy zapewnili zakwaterowanie i wyżywienie Ukraińcom, którzy przybyli do Polski z terytorium Ukrainy ( również pośrednio) w związku z prowadzonymi na ich terenie działaniami wojennymi. Organ administracji nie uzależnia wypłaty środków od sytuacji finansowej Ukraińców, ani tym bardziej Polaków.
Poniżej odnośniki do:
Wniosku o świadczenie pieniężne za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy oraz karty osoby przyjętej do zakwaterowania jako załącznika do wniosku.
https://samorzad.gov.pl/attachment/14c2b354-d4c3-4459-be4e-a2b1732e99d9
https://samorzad.gov.pl/attachment/96e3816b-7a6e-4f32-b783-f70a2c2a22c2
Wniosek można wypełnić;
– za pośrednictwem platformy ePUAP. Wniosek należy opatrzyć kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym
albo
w Urzędzie Miasta (Gminy ) właściwym ze względu na miejsce pobytu osoby przyjętej.
Informacje przedstawione we wniosku składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Poniżej odnośnik do aktu prawnego regulującego omawianą kwestę.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 marca 2022 r. w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty-odnośnik do katu prawnego
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220000605
Wypłata następuje z dołu czyli wniosek składamy po zakończeniu okresu pobytu ( maksymalnie 120- dniowego) i wynosi 40 zł za dzień pobytu Ukraińca. Przy czym wypłata następuje w przypadku zapewnienia wyżywienia i mieszkania, czyli te dwie przesłanki muszą wystąpić łącznie.
Pieniądze należą się również w sytuacji kiedy pomogliśmy obywatelom Ukrainy, których stać było na samodzielne utrzymanie się na terytorium Polski. Urzędnik nie bada jakości i ilości dostarczanego wyżywienia, tytułu prawnego do lokalu, poziomu zakwaterowania.
uwaga aktualizacja na dzień 13.05.2022r– nowelizacja specustawy
Podmioty, które składają wniosek o świadczenie za zakwaterowanie i wyżywienie uchodźców, mają obecnie obowiązek wpisania numerów PESEL obywateli Ukrainy. Ci, którzy takiej informacji nie umieszczą we wniosku nie otrzymają świadczenia.
Wprowadzono zatem korektę do karty osoby przyjętej do zakwaterowania.
W przypadku braku nr PESEL nie będzie można już w karcie podać rodzaju oraz nr/serii innego dokumentu potwierdzającego tożsamość.
Nowe zasady legalizacji pracy Ukraińców
Wydłużono okresu na jaki wydawane są oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy. Ważność tej u formy zezwolenia na pracę uległa wydłużeniu z 6 miesięcy do 24 miesięcy. Poza tym, zlikwidowany został wymóg zachowania przerwy między zatrudnieniem na podstawie oświadczenia. Dzięki zmianie zatrudnianie cudzoziemców na podstawie oświadczeń będzie możliwe bez przerw.
Praca na podstawie uproszczonej formy zezwolenia na pracę nadal będzie możliwa wyłącznie dla obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy.
Wnioskami zajmują się powiatowe urzędy pracy.
Powyższe oznacza, że cudzoziemiec będzie mógł wykonywać dodatkową pracę na podstawie wpisanego do rejestru oświadczenia na 24 miesiące, a pracodawca nie będzie musiał podejmować działań w celu uzyskania zezwolenia na pracę , które dotychczas umożliwiało kontynuowanie zatrudnienia.
Cudzoziemiec planujący zmienić pracodawcę w czasie trwania ważności zezwolenia na pobyt w celu wykonywania pracy na rzecz innego pracodawcy, będzie mógł zmienić zezwolenie a nie ubiegać się o nowe.
Warunkiem udzielenia zezwolenia na pobyt, jest wysokość miesięcznego wynagrodzenia nie niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez cudzoziemca.
Regulacja ta wyraźnie wskazuje, że nie można zatrudnić cudzoziemca, który ubiega się o zezwolenie na pracę i pobyt czasowy za wynagrodzeniem niższym niż wynagrodzenie minimalne, nawet jeżeli wykonuje pracę na pół etatu.
Nie dotyczy to cudzoziemców funkcjonujących w Polsce na podstawie innych tytułów pobytowych.
Zasada dotyczące minimalnego wynagrodzenia dotyczy także innych form pracy cudzoziemców np. umowy zlecenia.
Ma to prawdopodobnie zapobiec uszczupleniu należności Skarbu Państwa, bowiem często cudzoziemcy oficjalnie zatrudniani byli na część etatu.
Art 119 ustawy o cudzoziemcach z 2013r. ” Zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, przejęcie pracodawcy lub jego części przez innego pracodawcę, przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, zastąpienie umowy cywilnoprawnej umową o pracę, zmiana nazwy stanowiska, na jakim cudzoziemiec wykonuje pracę, przy jednoczesnym zachowaniu zakresu jego obowiązków lub zwiększenie wymiaru czasu pracy przy jednoczesnym proporcjonalnym zwiększeniu wynagrodzenia nie wymagają zmiany lub wydania nowego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.
Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach wprowadza drobne zmiany w zakresie sposobu obliczania rocznego wynagrodzenia brutto w ramach tzw. Niebieskie Karty UE ( art. 127 ustawy).
Skrócono również okres wydawania decyzji pobytowych. Zmiany w tym zakresie; art. 112a ust.1,ust.4, art. 210 ust.1, art. 223 ustawy o cudzoziemcach. Są to regulacje lex specialis w stosunku do terminów przyjętych w kodeksie postępowania administracyjnego, czyli mają pierwszeństwo .
ustawa zmieniająca z 17.12.2021r. Dz.U.2022.91 z dnia 2022.01.14